Хаост дуртай бүхнийг би сайшаан зөвшөөрнө.../Фридрих Ницше/

Фридрих Ницше
Хаост дуртай бүхнийг би сайшаан зөвшөөрнө.../Фридрих Ницше/
"Хүмүүс өөрсдийн амьдралаа 5-10 жилийн хугацаанд урьдчилан харж байвал энэ эмх цэгц. Харин маргааш юу болохыг мэдэж чадахгүй байвал энэ хаос" эдийн засгийн тогтвортой хөгжлийн энэ үед урьдчилан таамаглах хязгаар хангалттай байдаг бөгөөд ийм эмх цэгц нь бусад системд ч гэсэн тодорхой хугацаанд хаос, эмх цэгцгүй төлөвт заавал шилждэг. Энэ бол хөгжлийн аяндаа зүгшрэх үйл явцын зайлшгүй нөхцөл. Нийгмийн шинэ хэлбэршил, шинэ үнэлэмж бүхий мэдээлэл, ерөөс шинэ бүхэн хаосын ачаар үүсдэг болой. Хаос төлөв үгүй бол тогтолцоонд юу ч шинээр үүсэхгүй. Фридрих Ницше нэгэнтээ: " Хаост дуртай бүхнийг би сайшаан зөвшөөрнө. Хаосгүйгээр бүжиглэж буй одод хэзээч төрөхгүй" схэмээсэн байдаг бөгөөд тэрбээр бүжиглэж буй гэсэн нь утгандаа шинэ санаа, шинэ үе, шинэ аксиом, нийгмийн хөгжлийн шинэ, илүү дээд эрэмбэ гэсэн утгыг илэрхийлсэн байдаг. "Синергетик шалтгаалцсан хаос гэдэг ойлголт нь эмх журмыг бүрдүүлэгч, бүтээлч хаос гэсэн утгыг илэрхийлдэг. Хэрэг дэээрээ хаосыг ч, эмх цэгцийг ч синергетик туйлчлан барьдаггүй бөгөөд тэгэх бололцоо ч бодит байдал д байдаггүй.
Хаос хэзээч хэзээч зуун хувь эмх цэгцэд ордоггүй байна. Эдгээр нь нэг нь нөгөөгийн оршихуйг өөртөө багтаасан, харилцан нөхцөлдсөн шинжтэй үзэгдэлүүд юм. Хаос бол эмх цэгцийн илүү дээд эрэмбийн хэлбэршлийг өөртөө агуулж байдаг. Бас эсрэгээр, эмх цэгцт өөртөө хаос төлөв орох бололцоог мөн агуулж байдаг гэдгийг синергетик онцолдог. Тэгээдч ямарч тогтолцоонд 100% хаос, туйлын 100% эмх цэгцтэй төлөв үүсэх бололцоогүй.
Тэхлээр түүхийн альв бүхэн хүч тэнцвэргүй дайнч үйл явдалаар нөхцөлдөх боломжтой ба энэ нь өөрийн ялалт ялагдалыг туйлчлан зөвөөр гаргаж үл чадна.
Иррационалист Ф.Ницшегийн “эзэрхэх хүсэл зоригийн тухай” сургаалд түүхэнд ямар ч дэвшил, зорилго байхгүй энэ нь нөгөөл хуйларсан хүчний билэг тэмдэг дээр явагддаг. Харин хүчтэй ба хүчгүйн хоорондын тэмцэл үргэлжлэн байдаг гэжээ. Тэрээр эртний Грекийн соёл бол Аполлон, Диониса бурхадын соёлын хоорондын тэмцэл юм хэмээн үзжээ.
Ницше цааш нь хүмүүс адгуусны байдлаас тасран салж хараахан чадаагүй. Түүнийг сөргөлдөөн, өрсөлдөөн, дайн, ухаан бодлогогүй эрмэлзэл гэрчилнэ гэсэн үзэл санаа дэвшүүлэн мөрджээ. Энэ нь түүхэн дэх гутранги үзлийг ноёрхолын тухай бүх үнэт зүйлсийг эргэн харах, үнэлэх нь зайлшгүйн тухай өгүүлэх боломж олгожээ. Ф.Ницшегийн хувьд эзэрхэх хүсэл зориг нь хүний амьдралын нэг гол шинж бол өөрийгөө нэг хэвэнд хадгалан хамгаалах явдал бус, харин улам дээш өгсөн өндийх хүсэл зориг юм. Энэ зоригдол нь өнөөх утга учиргүй бужигнаанаас хар аяндаа үүсэх аж.
Энэ талаар Ф.Ницше “сайн муугийн чанар хязгаар”, “Заратустра тийнхүү ярьж байв” зэрэг зохиолдоо тодорхой өгүүлжээ. Гутранги үзэл бол Европын түүхийн бурханы болон загалмайт бурханы үхлийн зүй ёсны үр дагавар, чин хүсэл, зарчим, хэм хэмжээ, зориулалтын уналт мөн. Иймд Ф.Ницше хүн үл бүтэх санааны утгагүй ертөнцөд хүч чадлаа байнга нэмэгдүүлэн амьдарч сурах ёстой. Энэ утга учиргүй эмхгүй бужигнаанаас хэн нэгэн хандах зүгээн сайнаар эсвэл муу замаар олох нь дамжиггүй гэж өөрийн сургаалыг боловсруулжээ.
12.22.11