Умард Испани - Мөхсөн Аваргуудын зураг
ДОРНОД МОНГОЛООС ОЛДСОН САВАГТ ХИРСНИЙ
ЧУЛУУЖСАН ТОЛГОЙН ЯС
Савагт
Хирс (лат. Coelodonta antiquitatis, анг. Woolly Rhinoceros) буюу Ноосорхог
Хирсний төрөл зүйлийн амьтад нь Эртний Европ болон Евразийн эх газарт оршин
амьдарч байжээ. Эх газрын Умард хязгаар Дөрөвдөгчийн эрин үеийн сүүл хүртэл
(мөстлөг) амьдарч байсан бөгөөд хүйтэн сэрүүн нөхцөлд дасан зохицсон амьтан
байв. Дөрөвдөгчийн эрин үе нь Хүний түүхийн хөгжил болоод Нэн эртний хүмүүсийн
оршин тогтнож эхэлсэн үе юм. Савагт Хирсний дүрс бүхий хуучин чулуун зэвсгийн
үеийн хадны зургууд дэлхийн өнцөг булан бүрт олдсоор байгаа нь эртний хүмүүс тус
амьтныг хүнсэнд хэрэглэж эсхүл бэлгэдэл зүйн үүднээс зурж тэмдэглэсэн бололтой.
Дэлхий дээрхи эртний Савагт Хирсний олдворууд цөөнгүй тоотой олддог бөгөөд 19-р
зууны үед энэ төрлийн яснуудыг Сибир орчмоос олсон даруйдаа Аврага Шувууны яс
хэмээн шуугицгааж байжээ. Удалгүй тус газраас олон тооны хөлдсөн хөлдүүс гарч
ирэх болсноор сая ямар амьтан болохыг нь мэдсэн байдаг.
(фр. Grotte
Chauvet орос. Шове) Aгуйн хана дээр дүрсэлсэн савагт хирсний зураг-Франц
улс.
|
Харин доорхи
чулуужсан ясны зургууд бол Дорнод Монголоос олдсон Савагт Хирсний олдвор болно.
Уг олдворыг Халх Гол сумын иргэн А.Цэрэндонров Буйр нуурын зүүн урд эрэг
Нарийны Баруун тал орчмын 15 метр эргийн доороос олсон байна. Он цагын
урьдчилсан тооцоогоор 15-20 мянган жилийн өмнө амьдарч байсан Савагт Хирсний
толгойн яс болно. (Энэ олдвор Дорнод Аймгийн Музейн үзмэрт тавиастай байна).
Уул амьтаны
ерөнхий бодгалийг нь төсөөлж үзвэл: Хамар дээрээ хоёр эвэртэй бөгөөд урд талынх
нь илүү том, урт байв. Хөгшин эрэгчингүүдийн зарим нь 1 метр гаруй урт эвэртэй
байжээ.
Woolly
rhinoceros (Coelodonta antiquitatis) бол Хирсний төрөл зүйл дотроос мөхөж
устсан бөгөөд Европ болон Умард Ази тивийн хүйтэн сэрүүн уур амьсгалтай
мөстлөгийн эрин үеийн сүүл хүртэл амьдарч байсан төрөл зүйл ажээ. Савагт Хирс
нь Мөстлөгийн эрин үеийн олон тооны аварга амьтадын төрөлд багтаж байв.
Савагт хирсний толгойн яс
Эцэст нь дүгнэж
өгүүлвэл Савагт хирсний дүрс хуучин чулуун зэвсгийн үеийн хадны сүг зураг дээр
цөөнгүй байдаг. Одоогийн Их Британи болон Сибирийн дорнод хэсэг хүртэл
өргөн уудам нутагт тархаж (тундрын бүст) амьдардаг байсан. Арьс нь зузаан үс ноосоор хучигдаж, дулаан бага алдахын
тулд жижиг чихтэй байсан нь хүйтэн уур амьсгалд зохицсон амьтан байсныг нь
илтгэнэ. Шүд нь ч тундрт ургах хатуу өвс ургамалыг идэхэд зохицолдсон байдаг.
Харин ижил цаг үед оршиж байсан арслан заанаас ялгаатай нь Умард Америк тивээс
чулуужсан яс нь олддоггүй бөгөөд 10000 жилийн өмнө учир битүүлэг шалтгаанаар
устжээ. Магадгүй эртний хүмүүсийн нүүдэл болон цаг агаарын дулааралтай
холбоотой байж болзошгүй юм.
Ашигласан эх сурвалж:
http://www.bbc.co.uk/nature/life/Woolly_rhinoceros
http://www.bbc.co.uk/nature/21660528
http://mn.wikipedia.org/wiki
http://en.wikipedia.org/wiki/Woolly_rhinoceros
21.10.13
No comments:
Post a Comment