SON OF HEAVEN-ТЭНГЭРИЙН ХҮҮ-ЦАГААН ХҮННҮ

THE HEPHTHALITES:

ARCHAEOLOGICAL

AND

HISTORICAL

ANALYSIS

Written by

AYDOGDY KURBANOV

PhD thesis submitted to the Department of History and Cultural

Studies of the Free University, Berlin

2010

Supervisors:

PD Dr. N. Boroffka

Prof. Dr. R. Bernbeck

Members of Commission:

Prof. Dr. S. Hansen

Prof. Dr. S. Pollock

Dr. H.-J. Nüsse

The date of the examination: 12.02.2010

TO MY PARENTS

“The information coming from remote countries and foreign languages are subject to corruption and misunderstanding and, moreover, concerning very ancient time. So we do not know what is certain. (Thus) it is impossible to decide (the origin of the Hephthalites)” Wei Jie (7th century AD)

ACKNOWLEDGMENTS

Many people have helped me during the work on my PhD thesis. I would like to thank first of all PD Dr. N. Boroffka for enormous help in editing and proofreading the draft version, for his patience and comments, and Prof. R. Bernbeck who helped to bring this work into its current form. I am very grateful to Prof. S. Hansen for his advice and particularly for the conditions of work in the Eurasia Department of the German Archaeological Institute, which offered me good possibilities to finish this thesis. I am also indebted to the Alexander von Humboldt Foundation without whose financial support my research would have been impossible. My great thanks go to Prof. M. Alram who provided me with a lot of information on the Hephthalite (Alchon) coins in the time of my research stay at the Art Historical Museum in Vienna, as well as Dr. K. Vondrovec. It is my pleasant debt to note Prof. N. Sims-Williams for his consultation on Bactrian documents from the archive of Rob and Dr. J. Lerner for her sincere support in several stages of my research and of course R. Boroffka for her great help in preparing of illustrations. Finally I would like to thank my committee members Prof. S. Pollock, Prof. S. Hansen and Dr. H.-J. Nüsse.

1. INTRODUCTION

Central Asia and the neighbouring countries have a very old and rich history. A poorly studied and complex period of this region is the early medieval one (4th – 6th century AD). During this time, “The great movement of peoples”, the migration of nomadic peoples (Huns) from Asia to Europe, took place. In South and Central Asia, great empires existed, including Sasanian Iran, Gupta India and several smaller states. Across Central Asia, mysterious new peoples appeared: the Hephthalites, the Kidarites and the Chionites, among others. Their origins are still debated. Some scholars suppose that they were part of a Hun confederation, while others suppose they each had different origins. Among the new peoples on the historical stage of Central Asia the biggest impact was made by the Hephthalites (also known as White Huns in Byzantine sources - the name they used themselves is unknown). They are important in the development of the Turkic and later Islamic character of Central Asia – though primary sources are lacking. In the 5th - 6th centuries AD the Hephthalites founded a great empire on the later territory of the modern states of Turkmenistan, Tajikistan,

Uzbekistan, Kazakhstan, Afghanistan, Pakistan, India and China. For two centuries they dominated this region and the political history. Sasanian Iran, most powerful empire of the period, was repeatedly defeated by the Hephthalites. Besides that, they overthrew the Gupta Empire in India and conquered a large part of that area. A true study of the Hephthalites must include both archaeological data and historical analyses of written sources. Such a study, integrating modern data on the archaeology of Hephthalite sites from Afghanistan, Pakistan, India and the Central Asian republics with the historical data from written sources, has not been done. This thesis is intended as a major contribution in the historical understanding of this aspect of the special character of modern Central Asia.

"Clothes in Hephthalite time" 

Translate into Mongolian by Batchuka Bodonguud 

Цагаан Хүннүгийн үеийн хувцас

“Liangshu” сударт Цагаан Хүннү язгууртан хүмүүсийн талаарх мэдээлэл дурдахын зэрэгцээ хувцас чимэглэл, эрдэнийн чулуун зүүлт зэргийг хамт дурддаг. Эртний Хятадын их аялагч Song Yun, нь МЭ 519 онд элчингийн үүрэг гүйцэтгэн Цагаан Хүннүчүүдийн нутагт зочилсон ба тэдний нүд алдам нутгийн талаар хи арвин их мэдээллийг бичиж үлдээсэн байна. Тухайн улсын хүн ам арьс үслэг эдлэлээр хувцаслан гоёдог тухай дүрслэн бичжээ. Түүний бичсэн мэдээнд Хүннүгийн хааны талаар нэлээд тод бичсэн ба тэрээр Хятадын элчин сайдыг хүлээн авч том эсгий гэрийн хажууд хивсэн унжлага бүхий өргөөд тухлуулжээ. Хаан өөрийнхөө сэнтий суудал болох алтадсан суудал дээрээ тухлан суужээ... түүний сэнтий тойрсон Галт шувууны хөл дүрсэлсэн чимэглэл тодорно. Түүний эл гайхалтай тодорхойлолт өгч бичсэн тэмдэглэл дээр бас гойд тансаг хятад онцлогийн найрал хөгжим даанч байгаагүй юм гэжээ. Хааны ахмад хатан нь угсаа гарвалын дээд язгууртай болох нь мэдэгдмээр бас байх аж. Хаан нь торгон хувцас өмсжээ. Түүний эрхэмсэг хатан нь маш уран тансаг өнгө баялаг чимэглэл бүхий хувцсаар гоёдог байсан тухай түүний тэмдэглэлд дурджээ ...Удирдагчийн ер бусын урт хормогчтой ижилхэн дээл өмсөнө. Толгойн чимэглэл нь “Эвэр” загвартай байх аж. Элдэв янзын эрдэнийн чулуун чимэглэл, доод хэсгээс эхлэн гойд сайхан үзэгдэнэ. “Ганц Эвэр” нь толгойн чимэглэлд орохоос гадна дээд угсааны эхнэр хүний хувцастай зохицож нийгмийн байр суурийг давхар баталж байгаа билээ. Бид цагаан Хүннүгийн дээд язгууртан хүнийг харахын сацуу, олон эхнэртэй байхыг харсанч нэг нь ч бусдаасаа ялгарах шинж байсангүйг үзсэн юм. Song Yun бас өөрийнхөө тэмдэглэлдээ Хүннүгийн нутагт маш том хивс байсныг тэмдэглээд мал аж ахуйн арвин баялаг сүрэг малтай байсныг дүрсэлсэн байна. Тэнд Морь, Тэмээг хүн бүр нь тогтсон хувийн аж ахуйн үүднээс маллан үржүүлдэг.

Representation of HUN king at drama (Present day)

Зарим эх сурвалжийн баримтаас үзвэл Цагаан Хүннүчүүд голдуу тайрмал үстэй урт дээл богино ханцуйтай хувцас өмсдөг тухай зарим нэг онцлогийг ялангуяа “Beishi” хэмээх эх сурвалжид дурдсан байдаг. Сурвалжид Түрэг маягийн дээлтэй байсан гэдэг.

Дорнод Туркестанаас олдсон МЭ 5th - 6th зууны үед хамаарах хана дээрх зургийн дүрслэлд дүрсэлсэн хүний эдлэл хэрэглэлийн тодорхойлолт болох хувцас, гутал, малгайг гоёмсгоор хээлж чимэглэсэн байдаг байна нь Цагаан Хүннү байж болох юм.546

546 Бичурин 1950, 268; Яценко 2000, 360-361.

133

Нанхиадын эх сурвалж “Tongdian”-нд өгүүлж буйгаар бол: “Тэдний хувцас нь бусад Ху (Бүдүүлэг) овог аймгуудтай төстэй хувцасладаг, гэхдээ залаа унжлага нь нэмэгдсэн байдалтай харагддаг. Тэд бүгдийн үс нь тайрч зассан... Тэдний насанд хүрсэн эрчүүд, цэргийн тоо нь магадгүй 100,000 хүрнэ”.547 гэжээ

Тэдний талаар Albauм-д дурдсанаар бол зарим умард нутгаас олдсон Балалук тепе-н ханад дурдсантай яг таардаг. Маш баян олон янзын чимэг зүүлттэй хувцасны гол шинж нь загвар тал дээрээ Балалук тепе-нд үзүүлсэнтэй яг ижил байдаг.548

 Samarkand (Afrasiab) (after Albaum 1975)

Цагаан Хүннүчүүдийн чулуун ба Балалук тепегийн зургийн дүрийн аль аль нь нэлээд том хүзүүтэй, тарган махлаг, хацар том нүүрний доод хэсэг болох сахлаа хуссан, бүйлс жимснийх шиг гонзгор нүднүүд, жижиг хөмсөг нь хоорондоо нийлээгүй байснаар дүрсэлжээ. Бид тэдний төстэй чанарыг Kalai Kafirnigan дараагаас харж төсөөлнө. Зоосны дүрслэлээр харьцуулан шалгаж болох юм. Цагаан Хүннүчүүдийн алдаршин мандсан овог аймгийн ноёрхлын үед хүмүүс нэлээд этгээд хавчиг гонзгор толгойтой болсныг үзэж болох юм. Balalyk-tepe-д буй хүмүүс нь үнэндээ хамар, ам зэрэг зурагт үзүүлсэн шиг жижигхэн. Эрчүүд нь хэтэрхий гонзгор хэв маягтай, булчинлаг гар, туранхай хуруунууд харагддаг. Эмэгтэйчүүдийн гуя болон цээж тийм ч тодорхой гараагүй. Нэлээд чухал дүр байсан нь сэтгэл хөдөлгөсөн уран тансаг урлалын гэмээр гарууд тодорч үзэгдэнэ. Хурууны байрлал нэлээд тод сайн. Нэмж дурдахад, Tokharistan-ийн бөс материал эдийн соёл Цагаан Хүннүчүүдэд хүчтэй нөлөөлсөн байж болохыг үгүйсгэх аргагүй боловч эртний Кушаны соёл уламжлал, газар нутагт хүмүүсийн нөлөөлөл хүчтэй байсан учир үгүйсгэх аргагүй бодол төрнө. (хувцасны төсөөтэй давуу байдал болоод үсний засалт зэрэг нь).

WE WILL BE STRONG 

Энэ нь боломжтойгоос гадна учир зүйн тогтол нь зарим нэг таамаглалд бол Цагаан хүннүчүүд Tokharistan эсвэл Badakhshan-ны хөрш зэргэлдээ байсанд эргэлзэх хэрэггүй юм. Хэдий тийм хэдийч МЭ 5-6 зууны язгууртан хүний хувцасны талаарх зураг юм. Тэр бүгдийн талаарх байр суурь нь баруун Хятадын нүүдэлчдийн ертөнцөд өөр хоорондоо шинэ зүйлийн нэгдэл байсныг дурдууштай.549

Son of the HUNS at HOMELAND (Present day)

Dilberjin-ийн хан дээрхи зургууд нь Maitdinova-ийн дурьдаснаар бол Цагаан Хүннү хүнийг харж болно гэсэн байдаг. (эсвэл, Maitdinova-ийн хоор, Chionito-Hephthalites), нарын үзэж буйгаар Бактр-Тохарстаны уугуул хүн ам байж болох ба хүний дүр бүхий ханан дээрхи дүрслэл, өмд нь гутал руугаа шууд тулмайлан орсон байхаас, цэргийн цамц нь бугуйн нударгатайгаа ижилхэн ба энгэр нь зөв талдаа байгааг давхар тэмдэглэн дурдаж болно гэжээ. Малгайн засал нь бадамлянхуа цэцгүүдтэй тун төстэй. Нэг бүсгүйн дүрийн чимэглэл нь Цагаан Хүннүчүүдийн эзэнт гүрний зарим зоосон дээрхтэй тун төсөөтэй харагдана.

SON OF HEAVEN 

547 Vaissière 2003, 124.

548 Альбаум 1960, 218.

549 Яценко 2006, 260-261.

134

.550

Afrasiab-ийн хананы зургууд, Pendzhikent болон Varakhsha бидэнд өгсөн зарим нэг санааны талаарх ойлголт нь энэ цаг үеийн хуяг бамбай дээрхи баримттай дүйхүйц юм. Ерөнхийдөө Raspopova-ийн тэмдэглэсэн, дундад эрин үеийн эртний уудам тал нутаг дэвсгэртэй ижилхэн, зарим тохиолдолд энэ бүхэн нь хэрэгцээндээ ихэд төстэй байсан ажээ.551

Эмэгтэйчүүдийн хувцаслалт дундад эртний үеийн цаг үе, ялангуяа Согдууд болон Тохарын үеийн зарим нэг зүйлтэй төсөөтэй байж (Зарим сонирхолтой баримал болон ханан дээрхи баримтаар бол): Дээр буй цэргийн хувцастай эрийн энгэр нь нээлттэй, цамц нь товчлоостой харагдана . Борооны цув, дээл, малгай зэрэг нь нэлээд дэгжин ба өмд болоод үсний засал чимэглэл нь сүрхий нарийн тансаг байсан ажээ.552

Үргэлжлэл бий:

DONT FORGET WE ARE PEOPEL OF THE STEPPE...

03.10.13