Занданшуулсан баримал хөрөг шүтээн

Чойжин ламын сүм Музей 

Хүн төрөлхтөны түүхийн урт удаан хугацааны торгон агшингууд дээр хүмүүс өөрсдийн өвөг дээдэс болон түүний дүрийг амьдчилан шүтэж байсан олдворууд их олддог. Соёл иргэншил, цаг хугацаа үл хамааран хадан гэрт одогсдын  төлөө хүндэтгэлтэйгээр буян үйлдэх болон тухайн нас барсан хүнээн шүтэх үзэгдэл хаа сайгүй байжээ. Зүүн өмнөд Ази болон ойрхо дорнод, тэр дундаа эртний Египет, Энэтхэг, Америк тивийн уугуул иргэд хүртэл энэ зан үйлийг үйлдэн шүтдэг байжээ. Харин Монгол улсын нэгэн сүмд ийм шүтээн буй: ...Халхын Найм дугаар  богд Живзүндамбын дэргэд Далай ламаас томилогдож ирэн Хүрээний  3-н  Номун  Ханы  нэгээр 20 гаруй жил ажилласан Богдын Ёнзон лам Балданчоймбол  бол Богдын дэргэд Далай лам, Банчин богд хоёроос томилогдон ирсэн Дашлхүмбэ хийдийн лам байжээ. Тухайн үедээ Хүрээ Номун Хан гэдэг хүрээний 30 аймгын лам нарын асуудлыг шийддэг, мөн хурал номын үйл ажиллагааг бүхэлд нь  удирддаг томоохон эрх мэдэл бүхий албан тушаал байжээ.

Богд ба  Чойжин лам болон тэр үеийн олон томоохон лам нарын багш байсан энэ ламын талаар судалгааны материал ховор бөгөөд ам дамжсан мэдээ төдий байдаг. Түүнийг таалал төгсөхөд хүрээний маарамбууд  шарилыг шүтээн болгон хадгалах зорилгоор түүний гэдэс дотрийг цэвэрлэн, биеийг  давсалж хатаан эмийн ургамал хольж  дүүргэн муудах аргагүй болгожээ. Түүний дараа тусгай хольц бүхий цаас шавраар бүхий л биеийг нь  шавардан түүнийг  шүтээн болгосон бөгөөд түүний нүүрнээс хэв аван бүтээсэн гэдэг ба  эхний үед Голын сүм дээр тахиж байгаад дараа Чойжин Ламын Сүм рүү шилжүүлж одоог хүртэл тэнд хадгалж байна .Энэ шүтээн нь хүний биеийн хэмжээтэй бөгөөд  яг сууж буй мэт хэлбэрээр бүтээсэн ба нүүр амыг тодруулан зурсанаас баримал мэт харагддаг.  Мөн энэ сүмийг музей болсоний дараа  Гол үзмэрийн танхимд  ил тавьж үзэгч олонд толилуулж байгаа бөгөөд мөн тэнд бас Чойжин лам Лувсан Хайдавын чандараар бүтээсэн шүтээн дүр бий. Энэ ямар учиртай юм гэхээр Чойжин Ламыг 1918 онд таалал төгсөхөд түүнийг мөн занданшуулж шүтээн болгох гэж гэрт хадгалж байсан бөгөөд гэртэйгээ шатсан тул боломжгүй болжээ. Тэгээд түүний шарилын үнсыг эмийн ургамалтай холин найруулж түүнтэй адилхан нэгэн шүтээн босгосон нь өдгөө мөн Чойжин Ламын Сүм  Музейд хадгалагдаж байна. Энэ хоёр мөн чанартаа  бол хүний биеэр хийсэн шүтээнүүд бөгөөд дээр үед хурал хурж буй мэт  дуу гардаг байсан гэсэн ам дамжсан яриа байдаг. Эдүгээ цагт сайн хадгалж үлдсэн занданшуулсан шүтээн ховор билээ.

03.26.12